महाराष्ट्र सरकारने पारदर्शकता आणि सहज उपलब्धता वाढवण्यासाठी जमीन नोंदी डिजिटल केल्या आहेत. महाभुलेख पोर्टलच्या मदतीने नागरिकांना सातबारा (7/12), 1B, आणि पहानी सारख्या दस्तऐवजांची माहिती मिळू शकते. यासाठी महसूल कार्यालयाला भेट देण्याची गरज नाही. या लेखात महाराष्ट्रातील जमीन नोंदी ऑनलाइन मोफत कशा पाहायच्या याची संपूर्ण माहिती दिली आहे.
महाराष्ट्रातील जमीन नोंदी म्हणजे काय?
1. सातबारा उतारा (7/12 Extract)
सातबारा उतारा हा महाराष्ट्रातील अत्यंत महत्त्वाचा जमिनीचा दस्तऐवज आहे. यात खालील माहिती असते:
- जमिन मालकाचे नाव
- सर्वेक्षण क्रमांक
- जमिनीचा प्रकार (कृषी/ अकृषी)
- पीक संबंधित माहिती
- बोजा (encumbrance) असल्यास त्याचा तपशील
- कर आणि महसूल संबंधित माहिती
2. पहानी (Pahani Record)
पहानी हा दस्तऐवज जमिनीच्या मालकी हक्क, शेती प्रकार, मातीचा प्रकार आणि इतर शेती संबंधित तपशील ठेवण्यासाठी वापरला जातो. जमिनीच्या व्यवहारांसाठी आणि कर्जासाठी याचा उपयोग होतो.
3. 1B उतारा
1B दस्तऐवजात महसूल आणि नोंदणी संबंधित माहिती असते, जसे की:
- जमिनीच्या मालकाचे तपशील
- खरेदी-विक्री आणि मालकी बदलाचा इतिहास
- सर्वेक्षण आणि गट क्रमांक
- जमिनीवरील बोजा आणि तंटे
ऑनलाइन जमीन नोंदी तपासण्याचे फायदे
- सोपी व वेगवान प्रक्रिया: कुठूनही, केव्हाही आपल्या जमिनीची माहिती मिळवता येते.
- जमिनीवरील वाद टाळणे: मालकी आणि हक्काबाबत स्पष्टता राहते.
- पारदर्शकता: बनावट कागदपत्रे आणि गैरव्यवहार रोखता येतात.
- कायदेशीर व बँकिंग व्यवहारांसाठी महत्त्वाचे: जमिनीच्या खरेदी-विक्री आणि कर्जासाठी आवश्यक.
महाराष्ट्र जमीन नोंदी ऑनलाइन कशा तपासायच्या?
महाभुलेख पोर्टल चा उपयोग करून जमिनीची माहिती पाहण्यासाठी खालील प्रक्रिया अनुसरा:
१. अधिकृत महाभुलेख पोर्टलला भेट द्या
https://bhulekh.mahabhumi.gov.in/ या वेबसाईटवर जा.
२. आपला विभाग निवडा
मुख्यपृष्ठावर आपला विभाग निवडा: पुणे, कोकण, नाशिक, औरंगाबाद, अमरावती, किंवा नागपूर.
३. जमिनीच्या नोंदी शोधा
खालील माहिती प्रविष्ट करा:
- सर्वेक्षण क्रमांक
- मालकाचे नाव
- आधार क्रमांक (जर जोडले असेल तर)
- खाते क्रमांक
४. आपल्या जमिनीची माहिती पहा आणि तपासा
सर्व माहिती भरल्यानंतर, तुमचा सातबारा किंवा 1B उतारा स्क्रीनवर दिसेल.
५. जमीन नोंद डाउनलोड किंवा प्रिंट करा
“Download” किंवा “Print” बटणावर क्लिक करून तुमच्या जमिनीचा उतारा सेव्ह करा.
महाराष्ट्रातील जमीन नोंदी तपासण्यासाठी पर्यायी मार्ग
जर तुम्ही महाभुलेख पोर्टलद्वारे ऑनलाइन जमिनीच्या नोंदी पाहू शकत नसाल, तर खालील पर्यायी मार्ग वापरू शकता:
१. तहसीलदार कार्यालयाच्या माध्यमातून
तुमच्या जिल्ह्यातील तहसीलदार किंवा तलाठी कार्यालय ला भेट द्या आणि खालील प्रक्रिया अनुसरा:
- तहसील कार्यालयात भेट द्या.
- सातबारा, पहानी किंवा 1B उताऱ्यासाठी विनंती करा.
- सर्वेक्षण क्रमांक, मालकाचे नाव किंवा आधार क्रमांक द्या.
- प्रमाणित प्रति हवी असल्यास आवश्यक शुल्क भरा.
- जमिनीची प्रिंटआउट किंवा प्रमाणित प्रत मिळवा.
२. महाभुलेख मोबाइल अॅपचा वापर
महाराष्ट्र शासनाने महाभुलेख मोबाइल अॅप सुरू केले आहे, ज्याद्वारे मोबाईलवरून जमिनीची माहिती मिळू शकते.
महाभुलेख अॅपचा वापर कसा करायचा?
- Google Play Store वरून महाभुलेख अॅप डाउनलोड करा.
- अॅप इंस्टॉल करून उघडा.
- तुमचा जिल्हा, तालुका आणि गाव निवडा.
- सर्वेक्षण क्रमांक किंवा खाते क्रमांक प्रविष्ट करा.
- “Search” वर क्लिक करून तुमच्या जमिनीची माहिती पहा.
३. महा सेवा केंद्र (CSC) मधून
जर तुम्हाला ऑनलाइन प्रक्रिया अवघड वाटत असेल, तर महा सेवा केंद्र (CSC) मध्ये जाऊन जमीन नोंद मिळवू शकता.
४. महाराष्ट्र भूमी अभिलेख कॉल सेंटर
जर तुम्हाला ऑनलाइन जमिनीच्या नोंदी मिळवण्याबाबत अडचण असेल, तर महाराष्ट्र भूमी अभिलेख हेल्पलाइन वर कॉल करून मदत मिळवा.
५. महाराष्ट्र नोंदणी आणि मुद्रांक विभागाच्या माध्यमातून पडताळणी
मालकी हक्क किंवा जमीन व्यवहारांसाठी नोंदी पडताळण्यासाठी खालील वेबसाईटला भेट द्या:
https://igrmaharashtra.gov.in/
६. ग्रामपंचायत किंवा महसूल अधिकाऱ्यांकडून माहिती मिळवा
गावातील रहिवासी ग्रामपंचायत कार्यालय किंवा महसूल अधिकाऱ्यांकडे जाऊन जमिनीच्या नोंदी मिळवू शकतात.
महाराष्ट्र जमीन नोंदी ऑनलाइन कशा डाउनलोड करायच्या?
महाराष्ट्र सरकारने महाभुलेख पोर्टल च्या माध्यमातून जमीन नोंदी डिजिटल स्वरूपात उपलब्ध करून दिल्या आहेत. खालील स्टेप्सचा अवलंब करून तुम्ही तुमचा 7/12 उतारा (सातबारा), 8A, किंवा 1B जमीन नोंद डाउनलोड करू शकता.
स्टेप 1: अधिकृत महाभुलेख पोर्टलला भेट द्या
तुमच्या वेब ब्राउझरमध्ये खालील अधिकृत वेबसाइट उघडा:
https://bhulekh.mahabhumi.gov.in/
स्टेप 2: तुमचा विभाग निवडा
मुख्यपृष्ठावर महाराष्ट्रातील वेगवेगळे विभाग दिसतील:
- पुणे विभाग
- नाशिक विभाग
- कोकण विभाग
- औरंगाबाद विभाग
- अमरावती विभाग
- नागपूर विभाग
तुमच्या जमिनीचा समावेश असलेल्या विभागावर क्लिक करा.
स्टेप 3: 7/12, 8A किंवा प्रॉपर्टी कार्ड निवडा
तुमच्या निवडलेल्या विभागाच्या पृष्ठावर पुढील पर्याय दिसतील:
- 7/12 उतारा (सातबारा उतारा): कृषी जमिनीची माहिती.
- 8A उतारा: महसूल व कर संबंधित माहिती.
- प्रॉपर्टी कार्ड: शहरी जमिनीच्या मालकी हक्काची माहिती.
स्टेप 4: जमीन तपशील भरा
तुमच्या जमिनीची माहिती शोधण्यासाठी खालील तपशील प्रविष्ट करा:
- जिल्हा: ड्रॉपडाउनमधून तुमचा जिल्हा निवडा.
- तालुका: तुमचा तालुका निवडा.
- गाव: तुमच्या गावाचे नाव निवडा.
- सर्वेक्षण क्रमांक / गट क्रमांक: तुमच्या जमिनीचा सर्वे क्रमांक किंवा गट क्रमांक भरा.
स्टेप 5: कॅप्चा भरा आणि शोधा
स्क्रीनवर दिसणारा CAPTCHA कोड भरा आणि “शोधा” बटणावर क्लिक करा.
स्टेप 6: तुमची जमीन नोंद पहा
सिस्टम तुमची नोंद शोधल्यानंतर खालील माहिती पडताळा:
- जमिनीच्या मालकाचे नाव
- सर्वेक्षण क्रमांक
- जमिनीचा एकूण क्षेत्रफळ
- जमिनीचा प्रकार (कृषी / अकृषी)
- महसूल व कर संबंधित माहिती
स्टेप 7: जमीन नोंद डाउनलोड किंवा प्रिंट करा
जर तुम्हाला जमिनीची कॉपी हवी असेल, तर पुढील स्टेप्स अनुसरा:
- “डाउनलोड” (Download) बटणावर क्लिक करा.
- दस्तऐवज PDF स्वरूपात सेव्ह करा.
- प्रिंटसाठी “प्रिंट” (Print) पर्याय निवडा आणि हार्ड कॉपी घ्या.
स्टेप 8: डिजिटल सही केलेली प्रति (कायदेशीर वापरासाठी)
जर तुम्हाला कायदेशीर व्यवहारासाठी वैध प्रत आवश्यक असेल, तर जवळच्या तहसीलदार कार्यालय किंवा महा सेवा केंद्र ला भेट द्या आणि डिजिटल सही केलेली प्रत मिळवा.
महाराष्ट्र जमीन नोंदी तपासण्यासाठी पर्यायी मार्ग
- तहसीलदार कार्यालयाच्या माध्यमातून: तहसीलदार कार्यालयात जाऊन ऑफलाइन तपासणी करा.
- महाभुलेख मोबाइल अॅपद्वारे: अधिकृत महाभुलेख अॅप डाउनलोड करा आणि मोबाईलवर नोंदी पाहा.
- महा सेवा केंद्र (CSC) च्या माध्यमातून: जवळच्या CSC केंद्रात भेट देऊन मदतीसाठी विनंती करा.
सामान्य समस्या व उपाय
- नोंद सापडत नाही: तुमच्या सर्वेक्षण क्रमांक आणि गावाची माहिती योग्य आहे याची खात्री करा.
- वेबसाईटचा प्रतिसाद कमी वेगाने मिळतो: व्यस्त वेळेऐवजी कमी गर्दीच्या वेळेत प्रयत्न करा.
- नोंद चुकीची दिसत आहे: महसूल कार्यालयात जाऊन दुरुस्ती साठी अर्ज करा.
FAQs (वारंवार विचारले जाणारे प्रश्न)
1. महाभुलेख म्हणजे काय?
महाभुलेख हा महाराष्ट्राच्या जमिनीच्या नोंदींसाठी अधिकृत ऑनलाइन पोर्टल आहे.
2. ऑनलाइन जमीन नोंदी तपासण्यासाठी शुल्क लागते का?
नाही, जमिनीच्या नोंदी ऑनलाइन तपासणे पूर्णपणे मोफत आहे.
3. माझ्या जमिनीच्या नोंदीतील त्रुटी कशा सुधारता येतील?
यासाठी तुम्ही जवळच्या तहसीलदार कार्यालयात आवश्यक कागदपत्रांसह अर्ज करावा.
4. मी डिजिटल सही केलेली जमीन नोंद कुठे मिळवू शकतो?
महसूल विभागाच्या कार्यालयात जाऊन डिजिटल सही असलेली प्रत मिळवू शकता.
निष्कर्ष
महाराष्ट्रातील जमीन नोंदी आता डिजिटल स्वरूपात उपलब्ध झाल्यामुळे माहिती मिळवणे अधिक सोपे झाले आहे. महाभुलेख पोर्टल च्या मदतीने नागरिकांना कुठूनही आणि केव्हाही सातबारा उतारा, 8A उतारा आणि इतर दस्तऐवज मोफत पाहता येतात.
कायदेशीर गरजांसाठी डिजिटल सही असलेली प्रत महसूल विभागाच्या कार्यालयातून मिळवा.
